Uzamış Yas Terapisi
Yazılı & Online Yas Destek Programı
Video içeriğine ait yazılı metni aşağıda bulabilirsiniz.
Normal ya da olağan yas süreci nedir?
Sevdiğimiz birinin kaybı bizim için yaşamdaki dönüm noktalarından birisi olabilir. Bazen bu kaybı tarif etmek çok zordur. Böylesine önemli bir yaşam olayı sonrasında kişiler yoğun bir duygusal acı ve üzüntü yaşayabilirler.
Elbette ki ilk zamanlar bunu kabul etmek çok zor olacaktır. Belirli bir süre hala onun öldüğüne inanmak istemeyebilir, ölümü size gerçek değilmiş gibi gelebilir.
Aklınıza kaybınızla ilgili, nasıl gerçekleştiğiyle ilgili istemsizce düşünceler ya da görüntüler gelebilir. Yaşanan durumu sorgulayabilir; kendinize, çevrenizdeki insanlara ve hatta kaybettiğiniz kişiye öfkelenebilirsiniz, suçlayabilirsiniz.
İlk zamanlar ona duyduğunuz özlem ve hasret çok yoğun olacaktır. Bazen yaşadığınız özlem ve duygusal acı nedeniyle onu size anımsatan yerler, durumlar, eşyalar ve kişilerden uzaklaşabilirsiniz. Onunla ilgili güzel anılarınızı anımsamak çok zor olabilir.
Kaybettiğiniz kişinin size olan yakınlığına bağlı olarak, onun olmadığı bir hayatı yaşamak sizi zorlayabilir. Yaşamdan eskisi gibi keyif alamayabilirsiniz. İş ya da okul yaşamınızda işler yolunda gitmeyebilir.
Siz yas sürecinizde bir taraftan bunları yaşarken diğer taraftan da günlük yaşam gereklilikleri kapınızı çalacaktır. Devam etmeniz gereken bir işiniz, okulunuz, bakımını üstlendiğiniz çocuklarınız ya da üstünüze yüklenen yeni sorumluluklarınız gibi yapılması gereken birçok işiniz olabilir. Çünkü hayat devam ediyordur.
Bir taraftan bunlarla ilgilenirken kişisel bir eşya, belki bir müzik/film ya da onunla ilgili herhangi bir şey size kaybınızı tekrar anımsatabilir. Böyle durumlarda biraz önce saydığım şeyleri tekrar yaşayabilirsiniz. Aslında bu iki durum arasında, yani bir tarafta kaybettiğiniz kişiyle ilişkili yaşadıklarınız, diğer tarafta günlük hayata dair sorumluluklarınız arasında gidip gelebilirsiniz.
Elbette ki bütün bu yaşayacaklarınız kayıp sonrası belirli bir dönem içerisinde gayet olağan ve yaşamaya ihtiyaç duyduğumuz durumlardır. Birçok olumsuz hissiyat ve durum etkisini azaltacak ve artık sevdiğiniz kişinin olmadığı bu yeni yaşama uyum sağlayacaksınız. Çünkü yaşam devam etmektedir. Birçok kişi kayıp sonrası bu yaşama uyum sağlayabilmektedir.
Ancak kaybınızın üzerinden bir yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen günlük yaşam gereksinimlerinizi karşılamakta zorlanıyorsanız, yeni yaşamınıza uyum sağlayamadığınızı düşünüyorsanız, hala onu size hatırlatan durumlar canınızı fazlasıyla acıtıyor ve bu gibi durumlardan kaçınıyorsanız. Yaşam sizin için hala anlamsız ve mutlu olamadığınızı düşünüyorsanız yas sürecinizin sağlıklı bir şekilde gittiğini söylemek mümkün olmayacaktır. Bu gibi durumları önemsemenizde ve bir ruh sağlığı uzmanıyla görüşmenizde fayda olacaktır.
Olağan Yas Süreci
Kayıpla İlgili Durumlar
Kayıpla ve ölüm koşullarıyla meşgul olma
Anılar, hatıralar. Onlardan kaçınmak.
Yaşanan inkar, üzüntü, keder ve diğer duygular.

Yeniden Düzen Kurmakla İlgili Durumlar
Yeni roller, sorumluluklar, devam eden işleriniz.
Yeni durumlar, arkadaşlıklar vb.
Yasınızı yaşamaya engel olan durumlar.
Yaşam olağan akışında ilerlediği sürece hepimiz bu aşamaları deneyimler ya da bazılarını es geçip hayata devam edebiliriz. Ancak bazılarımız için bu bu kadar kolay olmayabilir.
Sevilen kişinin kaybı bir türlü kabul edilememiş ve onunla ilgili her şey bize acı vermeye devam ediyordur. Burada süre önemli bir belirleyici olabilir. Saydıklarım kayıp sonrası ilk bir kaç ayda gayet normal bir tepki iken, bir ya da daha fazla yılı aşkın süredir bu gibi sorunları yaşıyorsanız bu sizin uzamış bir yas yaşadığınızı ve bir uzman desteğine ihtiyaç duyduğunuzu gösterebilir.
Uzamış Yas Bozukluğu
DSM-V Tanı Kriterleri
–A: Yakın birinin kaybı
–B: En az bir tanesinin yaşanması (kayıptan yetişkinlerde en az 12, çocuklarda 6 ay sonra)
•Kalıcı bir özlem
Çocukların oyunlarında yakın birinden ayrılma ve yeniden birleşme şeklinde temalar
•Yoğun bir üzüntü ve acı
•Ölen kişiyle aşırı meşgul olma
•Ölüm koşullarıyla ilgili aşırı meşguliyet
Çocuklarda oyun temalarında yakın birinin kaybı
–C: En az 6 tanesi belirgin şekilde görülür (kayıptan yetişkinlerde en az 12, çocuklarda 6 ay sonra)
•Tepkisellik
–Ölümü kabul etmede zorluk
–Kayba inanmama ve duygusal küntlük
–Olumlu olarak hatırlamada zorlanma
–Kayba yönelik acı ya da öfke
–Olumsuz inançlar (ör. kendini suçlama)
–Kaybı hatırlatan durumlardan (kişi, mekan, nesne) belirgin kaçınma
•Sosyal/Kimlik Bozulması
–Ölen kişi yerine ölme arzusu
–Ölüm nedeniyle diğer insanlara güvenmede zorluk
–Diğerlerinden yalnız ve ayrı hissetme
–Onsuz yaşamın anlamsız, boş ve işlevsiz olduğunu düşünme
–Rol ve kimlik karmaşası
–İlişkilerde ve ilgilerde azalma
Yaralanılan Kaynaklar
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
Stroebe, M., & Schut, H. (1999). The dual process model of coping with bereavement: Rationale and description. Death Studies. https://doi.org/10.1080/074811899201046
Stroebe, M., & Schut, H. (2016). Overload: A Missing Link in the Dual Process Model? Omega (United States), 74(1), 96–109. https://doi.org/10.1177/0030222816666540
Uzamış Yas Süreci
Kayıpla İlgili Durumlar
ya da
Yeniden Düzen Kurmakla İlgili Durumlar

Yeniden Düzen Kurmakla İlgili Durumlar
ya da
Kayıpla İlgili Durumlar